Cá nẻ Nhật - Powder blue tang (Acanthurus leucosternon)

1. Giới thiệu chung

Cá nẻ Nhật (Acanthurus leucosternon), còn được gọi là Powder Blue Tang, là một trong những loài cá cảnh biển đẹp nhất và được ưa chuộng trong bể san hô. Với màu xanh dương rực rỡ trên thân, phần đầu đen, bụng trắng và một dải vàng nổi bật trên vây lưng, chúng tạo nên một vẻ đẹp cuốn hút trong bể cá. Tuy nhiên, loài cá này khá nhạy cảm và dễ mắc bệnh, đòi hỏi người chơi phải có kiến thức vững vàng để chăm sóc đúng cách.

2. Phân loại khoa học

• Giới (Kingdom): Animalia (Động vật)
• Ngành (Phylum): Chordata (Động vật có dây sống)
• Lớp (Class): Actinopterygii (Cá vây tia)
• Bộ (Order): Acanthuriformes (Bộ Cá đuôi gai)
• Họ (Family): Acanthuridae (Họ Cá đuôi gai)
• Chi (Genus): Acanthurus
• Loài (Species): Acanthurus leucosternon

3. Đặc điểm sinh học

3.1. Hình dạng và màu sắc

• Cá có thân hình bầu dục dẹt với màu xanh dương đậm nổi bật.
• Phần đầu và miệng có màu đen, bụng trắng và viền vàng trên vây lưng.
• Đuôi có gốc trắng với phần viền ngoài màu đen.
• Vây ngực có một chấm vàng nhỏ, tạo điểm nhấn đặc trưng.

3.2. Tập tính trong tự nhiên

• Loài cá này sống ở các rạn san hô thuộc Ấn Độ Dương, phổ biến tại Maldives, Seychelles và Indonesia.
• Chúng thường sinh sống ở vùng nước có dòng chảy mạnh và tập trung nhiều tảo biển.
• Cá có tập tính ăn tảo, giúp kiểm soát tảo trong tự nhiên.
• Là loài có tính lãnh thổ cao, dễ tấn công những con cá đuôi gai khác nếu bị nuôi chung trong không gian hẹp.

3.3. Tuổi thọ

Cá nẻ Nhật có thể sống từ 7 đến 10 năm trong môi trường bể nuôi nếu được chăm sóc đúng cách.

4. Chăm sóc trong bể nuôi

4.1. Kích thước bể

• Do kích thước trưởng thành có thể lên đến 20-23 cm, cá cần một bể tối thiểu 400 lít, tốt nhất là 600 lít trở lên để có đủ không gian bơi lội.
• Nên bố trí đá sống để cá có chỗ ẩn nấp nhưng vẫn giữ đủ không gian trống để bơi.

4.2. Chất lượng nước

• pH: 8.1 - 8.4
• Độ mặn: 1.023 - 1.026
• Nhiệt độ: 24 - 27°C
• Dòng chảy mạnh: Giúp cá duy trì sức khỏe và giảm căng thẳng.
• Nước cần ổn định, không chứa amoniac (NH3) và nitrit (NO2) vì cá rất nhạy cảm với chất lượng nước kém.

4.3. Chế độ ăn uống

Cá nẻ Nhật chủ yếu ăn thực vật và cần một chế độ ăn giàu tảo:

• Tảo biển khô (nori): Cố định trên kẹp để cá gặm dần.
• Thức ăn viên giàu Spirulina: Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ.
• Rau củ tươi: Như bông cải xanh, rau chân vịt (luộc sơ để mềm).
• Thức ăn đông lạnh: Artemia, Mysis shrimp (bổ sung thỉnh thoảng).

5. Cách ly cá trước khi thả vào bể chính

5.1. Tại sao cần cách ly?

Cá nẻ Nhật là một trong những loài dễ mắc bệnh nhất, đặc biệt là:

• Bệnh đốm trắng biển (Cryptocaryon irritans)
• Bệnh Velvet (Amyloodinium)

Việc cách ly giúp tiêu diệt ký sinh trùng trước khi cá vào bể chính, tránh lây nhiễm cho các sinh vật khác.

5.2. Thiết lập bể cách ly

• Dung tích: 80-100 lít hoặc lớn hơn.
• Bộ lọc cơ bản: Có thể dùng lọc bọt khí hoặc lọc ngoài, KHÔNG có đá sống.
• Duy trì nước sạch: Giữ amoniac và nitrit ở mức 0.

5.3. Cách ly bằng Copper Power

Copper Power là một phương pháp hiệu quả để tiêu diệt ký sinh trùng. Quy trình như sau:

Bắt đầu điều trị:

• Nhỏ Copper Power từ từ để đạt nồng độ 2.0 - 2.5 ppm.
• Dùng test kit đo đồng để kiểm tra nồng độ chính xác.

Duy trì và theo dõi:

• Giữ nồng độ ổn định trong 14-21 ngày.
• Quan sát cá hàng ngày, nếu có dấu hiệu căng thẳng (thở gấp, bỏ ăn), giảm liều nhẹ bằng thay nước.

Kết thúc quá trình điều trị:

• Dùng Carbon hoạt tính hoặc Cuprisorb để loại bỏ đồng khỏi nước.
• Chuyển cá sang bể sạch trong 7 ngày để đảm bảo không còn dư lượng đồng.
• Kiểm tra cá trước khi thả vào bể chính.

6. Lưu ý khi nuôi chung với các loài khác

• Cá nẻ Nhật hung dữ với các loài cá đuôi gai khác (Acanthurus, Zebrasoma). Nếu nuôi chung, cần bể rất lớn và thả cùng lúc.
• Có thể nuôi chung với cá thần tiên, cá bướm, cá hề, nhưng tránh cá quá hiền vì cá đuôi gai có thể rượt đuổi.
• Không nên nuôi chung với Triggerfish, Dottyback, vì những loài này có thể gây căng thẳng cho cá đuôi gai.

7. Kết luận

Cá nẻ Nhật (Acanthurus leucosternon) là một loài cá đẹp nhưng đòi hỏi sự chăm sóc cẩn thận. Chúng cần một bể lớn, nước sạch và dòng chảy mạnh để phát triển khỏe mạnh. Đặc biệt, do dễ mắc bệnh, việc cách ly bằng Copper Power trước khi thả vào bể chính là điều bắt buộc. Nếu chăm sóc đúng cách, chúng sẽ là một trong những điểm nhấn rực rỡ nhất trong hệ sinh thái san hô tại nhà.